15. september 2008, oppdatert 14. september 2008

Nowa magia polskiego kina

[Podpis pod zdjęciem: "Sztuczki" opowiadają o Stefku mieszkającym razem z matką i siostrą w zaniedbanym polskim miasteczku. Stefek spędza wiele czasu chodząc za prawie dorosłą siostrą i jej chłopakiem.]

- Pięno leży w ludziach, nie w otoczeniu, mówi Andrzej Jakimowski, który "Sztuczkami" - wychwalanym portretem rzeczy bliskich - wprowadza polski film w nowy złoty wiek.

MODE STEINKJER

HAUGESUND (Dagsavisen): Tęsknota za ojcem, podziw dla starszej siostry, te małe, a jednak istotne uczucia przywróciły polskiemu filmowi miejsce na międzynarodowej mapie w sposób, jakiego nie doświadczyliśmy przez dziesięciolecia. W czasie, gdy więzi łączące Polskę i Norwegię są silniejsze niż dotąd, uniwersalny film Andrzeja Jakimowskiego jest ważnym narzędziem dalszej komunkacji. Podczas realizacji swoich kolektywnych, przypomiających dokumenty i osobistych filmów 45-letni reżyser wiele kluczowych ról powierza przyjaciołom i rodzinie.
- Mój ojciec zmarł na rok przez ukończeniem "Sztuczek" i to może bez mojej świadomości wpłynęło na nastrój filmu. Pewnie chciałem znów się spotkać z ojcem, niekoniecznie osobiście, ale w formie tej melancholii, która leży w osobistym studium spotkania ojca w myślach. To nie jest film autobiograficzny, ale zawiera w sobie wiele prawdy, mówi Jakimowski Dagsavisen.

OBRAZ SIOSTRY
"Sztuczki" opowiadają o Stefku mieszkającym razem z matką i siostrą w zaniedbanym polskim miasteczku, kóry samotnie bawi się obok torów kolejowych. W swojej tęsknocie za dawno zaginionym ojcem chłopiec zaczyna fantazjować o tym, że jest nim jeden z mężczyzn widzianych na stacji. Podejmuje decyzję o ponownym połączeniu matki i ojca, a poza tym spędza czas chodząc za prawie dorosłą siostrą i jej chłopakiem, jak robił to sam Jakimowski.
- To prawda. Moja siostra zawsze była dla mnie ważnym źródłem inspiracji. Zawsze była bardzo samodzielna i miała pozytywny stosunek do wszystkich dookoła. Bez względu na to, dokąd szła, czy była sama, a zwłaszcza z chłopakami, chciałem iść za nią. Nie robiłem tego z chęci prześladowania ich, ale po prostu dlatego, że uwielbiałem moją siostrę. Wydaje mi się, że posiaanie rodzeństwa przeciwnej płci jest dość egzotycznym uczuciem. To zabawne, prawdziwe i piękne, mówi polski reżyser i dodaje:
- Ja nie jestem tak miły jak ona, ale zawsze chciałem być taki jak ona!

BOGATA HISTORIA
Polska ma jedną z najbogatszych na świecie historii filmowych, ze słynną szkołą filmową w Łodzi, która była początkiem dla Romana Polańskiego, Andrzeja Wajdy i Krzysztof Zanussiego. W późniejszych latach szczególny międzynarodowy rozgłos zyskał już nieżyjący Krzysztof Kieślowski, a Andrzej Jakimowski przejął sztafetę filmu artystycznego utrzymującego wysoką i słodko-gorzką temperaturę opowieści. Opowiadając Jakimowski często używa takich słow jak piękno i pięknie, co ma swoje odzwierciedlenie także w jego dwóch filmach, składających się z pięknych momentów w często szarym, smutnym i realistycznym otoczeniu.
- Piękno leży w ludziach. Lubię moich aktorów i często kręcę filmy podczas improwizacji na ulicach spotykając ludzi, którzy nie zawsze wiedzą, że są w filmie, mówi i śmieje się lekko zawstydzony.
- Jeśli ludzie są sympatyczni, często kończą w moich filmach, ale ponieważ trudno jest zrobić to w zwykły filmowy sposób, uciekam się często do manewrów odwracających uwagę, które umożliwiają filmowanie ich z różnych miejsc, o czym nie wiedzą, mówi.
- Ale później oczywiście pytam ich o zgodę, a wtedy wszyscy się zgadzają.
Andrzej Jakimowski podkreśla, że kręcenie filmu z amatorami w rolach głównych jest trudne. Większość kiedy tylko zobaczy kamerę za bardzo się stara lub zaczyna grać rolę. Uważa, że jego doświadczenie jako dokumentalisty dało mu nieuświadomione możliwości jeśli chodzi o kręcenie filmów fabularnych.
- To sprawiło, że nauczyłem się, jak mogę obserwować innych ludzi i to jest mój główny talent. To powoduje, że wiem, jak sprawić, żeby zarówno amatorzy, jak i aktorzy zachowywali się naturalnie. Poza tym mam w ekipie wybitnego fotorgafa, mówi o swoim stałym kamerzyście Adamie Bajerskim.

DOKUMENTY
- To jest mój sposób opowiadania historii, mówi o sposobie, w jaki łączy umiejętność obserwacji i zdolność dostrzegania piękna we wszystkich ludziach. Jeśli "Sztuczki" można uznać dodatkowo za dokumentalistyczne spojrzenie na współczesność, to można to uznać za wartość dodaną. Ponad wszystko kocha filmować ludzi w ich naturalnym środowisku i nie ma nic bardziej satysfakcjonującego niż uczucie, że udało się uchwycić magiczny moment, mówi.
- Osobiście jestem zainteresowany polityką i sprawami społecznymi, ale z punktu widzenia opowiadania historii te tematy nie są dla mnie interesujące. Życie jest krótkie, a ja uważam, że lepiej jest skoncentrować się na tym, co piękne i trwałe w chwili, niż zajmować się historiami, które prędko znikną w przeszłości. Gdybym dorastał podczas wojny, byłbym zajęty filmowaniem ludzi, którzy walczyli. Przez cały czas rozglądam się za ludźmi i uczuciami zaczepionymi o moment i przyszłość, mówi Jakimowski.
- Jakie filmy w takim razie interesują Ciebie, zakładając taką teorię odnośnie Twoich własnych filmów?
- Chciałbym, żeby moje filmy za 20, 40 lat były nadal interesujące. Uwielbiam oglądać filmy, w których udało się uchwycić moment w czasie i historii. Filmy, które pokazują, jakie życie było piękne w tym miejscu i czasie, bazujące na tym, jak ludzie zachowywali się i żyli. Takie filmy zawsze będą aktualne, mówi.
Jego pierwszym ważnym przyżyciem filmowym, które spowodowało, że wszystkie elementy wskoczyły na swoje miejsce był jeden z pierwszych filmów Kieślowskiego, "Personel", z czasów, gdy kręcił filmy fabularne, które były dokumentami, z profesjonalnymi aktorami i amatorami o sobie nazwajem.
- To były po prostu filmy, w których wyczuwało się ogromną naturalność i nawet po wielu latach filmy te są nadal aktualne i świeże. Widzę piękno w momentach uchwyconych przez Kieślowskiego w tych filmach. W przeciwieństwie do innych mniej podobały mi się późniejsze filmy Kieślowskiego i obawiam się, że wynika to z tego, że potrzebował większej akceptacji z zewnątrz i szedł na kompromis ze swoją własną sztuką filmową, mówi Jakimowski i wyraźnie dodaje: - Ja tego nie zrobię.

[Podpis pod zdjęciem: TĘSKNI ZA OJCEM: "Sztuczki" są świetną opowieścią o dorastaniu, w której zwłaszcza dwójka młodych odtwórców głównych ról wypada znakomicie.]

wersja online:
http://www.dagsavisen.no/kultur/filmer/article368877.ece